Թուրքիայի Մռայլ Ապագան․ Գլոբալ Մրցակցության Խաչմերուկում
Թուրքիայի աշխարհաքաղաքական դիրքը միշտ էլ եղել է լարվածության և մրցակցության առանցքում։ Ներկայումս երկիրը գտնվում է միջազգային ճնշումների կիզակետում՝ կապված ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի, Եվրամիության և Մերձավոր Արևելքի ուժային կենտրոնների շահերի բախման հետ։ Էրդողանի իշխանությունը կանգնած է ներքին և արտաքին մարտահրավերների առջև, որոնց լուծումը կարող է որոշիչ լինել երկրի ապագայի համար։
Թուրք-իրանական մրցակցության պատմական և ժամանակակից ասպեկտները
Թուրքիան և Իրանը դարեր շարունակ մրցակցել են՝ փորձելով ազդեցություն ձեռք բերել տարածաշրջանում։ Այդ հակամարտությունը երբեմն վերածվել է բաց ռազմական բախումների, իսկ այլ դեպքերում դարձել է քաղաքական հակամարտություն։
Արդի ժամանակներում այդ մրցակցությունը դրսևորվում է հատկապես Սիրիայում և Իրաքում։ Իրանը կարողացավ զերծ մնալ ուղիղ բախումից Սիրիայում՝ խուսափելով ավելորդ ռիսկերից, մինչդեռ Թուրքիան խորացավ ռազմական գործողություններում՝ բախվելով դժվարությունների։
Էրդողանի իշխանության երկարաձգման մարտահրավերները
Էրդողանը, փոխելով Թուրքիայի սահմանադրությունը, կարողացավ երկարացնել իր իշխանությունը։ Սակայն ներկայումս նա բախվում է իրավական և քաղաքական սահմանափակումների։ Թուրքական օրենսդրությունը կանխում է նրա կրկին ընտրվելը, սակայն նա փորձում է գտնել միջոցներ իր ազդեցությունը պահպանելու համար։
Կրդական հարցը ևս Էրդողանի համար լուրջ մարտահրավեր է։ Նա փորձել է կարգավորել այս խնդիրը՝ առաջարկելով խաղաղության պայմաններ PKK-ի հետ, սակայն վերջիններս մերժել են այն։
Գլոբալիզմի և Պան-ամերիկյան ուղղության հակամարտությունը
Թուրքիան այսօր ներքաշված է գլոբալիզմի (EU, Մեծ Բրիտանիա) և պան-ամերիկյան (ԱՄՆ, Իսրայել) ուղղությունների բախման մեջ։
Եվրոպան Ռուսաստանից հրաժարվելով՝ էներգետիկ կախվածություն է ձեռք բերում ԱՄՆ-ից, մինչդեռ Մեծ Բրիտանիան փորձում է ստեղծել այլընտրանքային էներգետիկ ուղիներ։
Իր հերթին, Իսրայելը փորձում է ամրապնդել իր ազդեցությունը Մերձավոր Արևելքում՝ ամերիկյան աջակցությամբ, մինչդեռ Թուրքիան ցանկանում է դառնալ տարածաշրջանային առաջատար։
Թուրքիայի դիրքի թուլացման վտանգները
Տնտեսական ճգնաժամ – Թուրքիան բախվում է տնտեսական լուրջ խնդիրների, ներառյալ արժույթի անկայունությունը, բարձր գնաճն ու արտաքին պարտքերի ծանրաբեռնվածությունը։
Ռազմական ճնշում – Թուրքիան գտնվում է Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Իսրայելի հետաքրքրությունների խաչմերուկում, ինչը մեծացնում է տարածաշրջանային լարվածությունը։
Եվրոպայի դիրքորոշումը – Թուրքիան տարիներ շարունակ ձգտում է Եվրամիության անդամակցությանը, սակայն դեռևս հաջողության չի հասել։
Սիրիայի խնդիրը – Թուրքիայի ներխուժումը Սիրիա ծանր հետևանքներ է թողնում, և այս ռազմավարությունը կարող է խորացնել տարածաշրջանային մեկուսացումը։
Քրդական վտանգը – Թուրքիան փորձում է զսպել քրդական շարժումները, սակայն ԱՄՆ-ն ու Իսրայելը կարող են օգտագործել քրդերին որպես տարածաշրջանային գործիք Թուրքիայի դեմ։
Զանգեզուրի միջանցք․ Թուրքիայի նոր մարտահրավերը
Թուրքիայի տարածաշրջանային քաղաքականության կարևոր բաղադրիչներից մեկը Զանգեզուրի միջանցքի հարցն է։ Այս նախագիծը նախատեսում է Ադրբեջանը կապել Թուրքիային՝ Հայաստանի տարածքով։
Սակայն այս ծրագիրը հանդիպում է Իրանի և Ռուսաստանի կոշտ դիմադրությանը։ Իրանը հայտարարել է, որ թույլ չի տա որևէ փոփոխություն իր հյուսիսային սահմաններին, քանի որ Զանգեզուրի միջանցքը կարող է վտանգել նրա կապը Հայաստանի և Ռուսաստանի հետ։
Մյուս կողմից, Ռուսաստանը ևս չի աջակցում այս գաղափարին, քանի որ այն կարող է թուլացնել իր ազդեցությունը Հարավային Կովկասում։
Այսպիսով, Թուրքիան հայտնվել է փակուղում․ այս նախագիծը հաջողությամբ իրականացնելու համար անհրաժեշտ է ունենալ Մոսկվայի կամ Թեհրանի աջակցությունը, սակայն դա ներկայումս քիչ հավանական է։
Իրաքի ապագան՝ գլոբալ մրցակցության կենտրոնում
Նյութում անդրադարձ կա նաև Իրաքին, որը դարձել է գլոբալիստների (ԵՄ, Մեծ Բրիտանիա) և պան-ամերիկյան (ԱՄՆ) ուժերի միջև պայքարի առանցքային կետ։
Իրաքի ապագա դերը բաժանվում է երեք հիմնական ուղղությունների․
Նավթի և էներգետիկայի ոլորտում
Բրիտանիան կնքել է 25 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր Իրաքի հետ, որը ենթադրում է նրա էներգետիկ ենթակառուցվածքների վերահսկողությունը։
Միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ-ն մեծացնում է իր ազդեցությունը Իրաքյան Քուրդիստանում՝ ազատելով 400,000 բարել նավթի արտահանումը։
ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի մրցակցությունը Իրաքում
Իրաքը դիտարկվում է որպես էներգետիկ հանգույց, որը պետք է կապի Մերձավոր Արևելքը Եվրոպայի հետ՝ առանց Ռուսաստանի կամ Իրանի միջամտության։
Ռազմական և քաղաքական ճնշումներ
ԱՄՆ-ը մեծացնում է Իրաքի նկատմամբ քաղաքական ճնշումը, որպեսզի Բաղդադը չհայտնվի ռուսական կամ իրանական ազդեցության տակ։
Իրաքի ապագան
Եթե ԱՄՆ-ն կարողանա պահպանել իր ներկայությունը, Իրաքը կդառնա պան-ամերիկյան ուժերի հենակետը տարածաշրջանում։
Եթե Բրիտանիան ուժեղացնի իր վերահսկողությունը, ապա Իրաքը կդառնա ԵՄ-ի և գլոբալիստների առանցքային գործընկերը Մերձավոր Արևելքում։
Եթե Իրանը կամ Ռուսաստանը միջամտեն, ապա Իրաքը կարող է վերածվել հերթական հակամարտության գոտու՝ Սիրիայի նման։
Եզրակացություն
Թուրքիան և Իրաքը դարձել են գլոբալ քաղաքական հակամարտությունների կենտրոններ։ Էրդողանի իշխանության երկարաձգման փորձերը, տարածաշրջանային ռազմավարական սխալները և գլոբալ փոփոխությունները Թուրքիային կանգնեցրել են բարդ ճգնաժամի առջև։
Իրաքը նույնպես գտնվում է ուժային բախման կիզակետում, և նրա ապագան կախված է նրանից, թե որ ուժը կհաղթի այս քաղաքական խաղում։
©️ #ՓԱԿԱԳԻԾ
