Բաց նամակ ՀՀ Առողջապահության նախարար Անահիտ Ավանեսյանին
Հարգելի տիկին Ավանեսյան,
Նախ ասեմ, թե ինչու եմ դիմում Ձեզ բաց նամակի ձևաչափով։ Շատ պարզ պատճառով՝ մնացած միջոցները սպառվել են։
Խոսքը գնում է շաքարային դիաբետով ՀՀ երեխաների մասին։
Առաջին անգամ հանդիպել եմ Ձեզ 2018 թ հունիսին։ Խոսեցինք Գլյուկոզայի Շարունակական Մոնիտորինգի կարևորության և Հայաստանում նրա ներդրման իմ առաջարկի մասին։
Հետո հանդիպել ենք մեկ տարի անց, ներկա էին ԱՆ 3 պատասխանատու պաշտոնյաներ և 1 բժիշկ (մանկական ներզատաբան)։
Երկու հանդիպումն էլ արդյունք չտվեցին։
Պատճարների վերլուծությունը թողնում եմ Ձեզ։
Ստիպված եմ հիշեցնել Ձեզ այն, ինչ պատմել եմ իմ երեխաների մասին։ Նախօրոք ասեմ, որ իրենք ծանոթ են այս նամակի բովանդակությանը։
Իմ 3 երեխաներից երկուսը ունեն, դժբախտաբար՝ շաքարային դիաբետ (1992 և 1995 թթ.)։ Չկա չարիք առանց բարիքի՝ երկուսի հիվանդությունն էլ վրա է հասել իմ երկարատև գործուղման ժամանակ, Ֆրանսիայում։ Այսօր նրանք, 29 և 26 տարի «հիվանդ» լինելով՝ չունեն շաքարային դիաբետով պայմանավորված որևէ լուրջ բարդություն, յուրաքանչյուրը 2 առողջ զավակների երջանիկ ծնող է դարցել, երբեք հաշմանդամության կարգ կամ նպաստ չեն ունեցել։
Հնարավոր շահարկումներից խուսափելու համար ասեմ, որ եթե դուստրս ապրեր Հայաստանում, գուցե և այսօր նա մեր հետ չլիներ՝ 3 անգամ նա չէր արթնանա երբեք, եթե միշտ սառնարանում չունենար Glucagon դեղամիջոցի պատրաստի ներարկիչը։
Ձեզ հասանելի պիտի լինեն վերջին 20-30 տարիներին ՀՀ-ում արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակի կտրուկ անկման հետևանքով (հիպոգլիկեմիկ կոմա) մանկական մահացության թվերը։ Մեղավորներին փնտրեք այն պաշտոնյաների և բժիշկների մեջ, որոնք մատը մատին չէին տալիս, և այդ դեղը մինչ այսօր ՀՀ-ում գրանցված չէ։
Եվ մեր երրորդ հանդիպման համար, կարծելով, որ «մեծ հաղթանակները» նվաճվում են «փոքր» մարտերում՝ որոշեցի աշխատել ՀՀ շաքարախտով հիվանդ բոլոր երեխաներին տրամադրել գլյուկագոնի ծրագրի իրագործման, որի արժեքը անհամեմատ չնչին է պետության համար:
Քանի որ Գլյուկագոն դեղամիջոցը պիտի տրամադրվի հիվանդներին անվճար, կյանքի ցուցումներից ելնելով՝ ցանկացած պետության համար ավելի ձեռնտու է կատարել ուղիղ գնումներ արտադրողից։ Որևէ մասնավոր դերակատարի չի կարող հետաքրքրել այդ նախագիծը։
2019 թ. մայիս ամսին իմ նախաձեռնությամբ և սեփական միջոցներով մեկնեցի Մոսկվա և հանդիպեցի NovoNordisk-ի տարածքային վաճառքների պատասխանատու պաշտոնյային։
Բանակցությունները դյուրին չէին։
Հարևան Վրաստանը 2019-ին գնում էր Գլյուկագոնի տարեկան 800 դեղաչափ, ունենալով շաքարախտով հիվանդ 700 երեխա, հատը 17 դոլլարով։
NovoNordisk-ի պայմաններն էին
- դեղի պետական գրանցումը ՀՀ ԱՆ-ի կողմից կատարվի անվճար հիմունքով
- ԱՆ գնում է տարեկան 500 դեղաչափ - հատը 17$-ով
- 100 դեղաչափ NovoNordisk-ը նվիրաբերում է իմ կողմից հիմնադրված «Շաքե» բարեգործական հիմնադրամին
Այսպիսով՝ ծրագրի տարեկան ծախսը կկազմեր 8500$:
Ձեզ հետ երրորդ հանդիպմանը գնացի մեծ հույսերով. 600 դեղաչափը կարելի է ձեռք բերել հատը 14$-ով։
Դուք, տիկին Ավանեսյան՝ և ԱՆ երկու պատասխանատուները իմ առաջարկությունը լսեցիք ուշադիր։
Զրո հարց։
Առանց որևե հարց տալու, ոլորտի հիմնական պատասխանատուն ասաց, որ ԱՆ նախնտրում է «սպասել» ամերիկյան բարեգործներին, բյուջեում միջոցներ չկան։ Երրորդ անգամ նույն պատասխանը....
Ես երեքիդ էլ ասացի, որ Աստված չանի, հաջորդ մանուկի կորստի դեպքում պատասխանատուները կկանգնեն ոչ միայն Աստծո և ծնողների դատաստանի առջև, այլ նաև...
Բժիշկ Սահակ ԴԱՇՅԱՆ
