«ԶՈՐԱՎԱՐ ՍԵՊՈՒՀ» ՊԱՏՄԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԻ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ԿԱՅՔ


Նկար

Հայոց պատրիարքն առաջարկում է հունական եկեղեցին բացել քրիստոնեական և մահմեդական պաշտամունքի համար

17/06/2020

<p>Մի քանի ամիս առաջ նա քննադատական մեկնաբանություններ արեց ԱՄՆ Կոնգրեսի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձևի վերաբերյալ: Պատրիարքի հայտարարություններից պարզ է դառնում, որ նա ցանկանում է հաճոյանալ Թուրքիայի իշխանություններին, հատկապես Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին: Մեր հաճախակի խորհուրդները նրան՝ չխառնվել իր պատասխանատվությունից դուրս գտնվող գործերին, մնում են ձայն բարբառո անապատի։ Նա կարծես թե չի հասկանում, որ պետք է լուռ մնա: Ամբողջ աշխարհը տեղյակ է հունական Սուրբ Սոֆիայի պատմական տաճարը մզկիթի վերածելու Էրդողանի բազմիցս արված վիճահարույց հայտարարությունների մասին։ 1935 թվականին Աթաթուրքը մզկիթի կարգավիճակը փոխել էր թանգարանի։ Էրդողանի հայտարարությունները համաշխարհային բանավեճի պատճառ էին դարձել, հատկապես Հունաստանում և աշխարհի հույների շրջանակում: Սուրբ Սոֆիայի տաճարը ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցուցակում։ Տաճարը մզկիթի վերածելը, անշուշտ, առաջ է բերելու ամբողջ աշխարհի մարդկանց զայրույթը։ Սա այն հակասությունն է, որի մեջ անխոհեմաբար հայտնվել է Հայոց պատրիարքը՝ պարզապես Էրդողանին հաճոյանալու համար։ Վերջին շրջանում Հայոց պատրիարքի խնդրահարույց առաջարկի վերաբերյալ խիստ քննադատություններ են հնչել: Եթե Հայոց պատրիարքը մի փոքր իմաստություն ունենար, նա նախ կխորհրդակցեր Ստամբուլի հայ համայնքի գլխավոր անդամների հետ՝ նրանց կարծիքն իմանալու համար։ Առավել կարևոր՝ նա պետք է խորհուրդ հարցներ Կոստանդնուպոլսի հունական էկումենիկ եկեղեցու պատրիարք Բարդուղիմեոսից։ Բացի այդ, Հայոց պատրիարքը մտածե՞լ է Ստամբուլում իսլամական առաջնորդներից խորհուրդ հարցնելու մասին, արդյոք նրանց համար ընդունելի կլինի դավանել իրենց իսլամական կրոնը նույն կառույցում, ինչպես քրիստոնյաները: Ըստ մեր տեղեկությունների՝ աշխարհում չկա նման վայր, և պատճառն այն է, որ սա անընդունելի է մահմեդականների համար։ Հայոց պատրիարքի հերետիկոսական առաջարկությունը կարող է նաև հակադրվել Թուրքիայի մահմեդականներին և նախագահ Էրդողանին: Ահա այսպիսի անհաջող ավարտ պատրիարքի համար, որը փորձում էր հաճոյանալ թուրքական իշխանություններին․․․ Պատրիարք Մաշալյանն ակամա պաշտպանում է Սուրբ Սոֆիայի տաճարի կարգավիճակի փոփոխությունը թանգարանից մզկիթի՝ քրիստոնյա հավատացյալների համար մասնավոր տարածքով։ Միակ բանը, որ Թուրքիայի իշխանությունները կեզրակացնեն պատրիարքի առաջարկությունից այն է, որ նա կողմ է եկեղեցին մզկիթի վերածելուն՝ անտեսելով նրա առաջարկությունը, որ մզկիթի մի անկյուն հատկացվի քրիստոնեական կրոնական արարողությունների համար: Ինչպե՞ս կարձագանքեր Հայոց պատրիարքը, եթե մի օր Թուրքիայի կառավարությունը որոշեր Վանի լճի մերձակայքում գտնվող հայկական Աղթամար եկեղեցին (այժմ պաշտոնապես դասակարգված որպես զբոսաշրջային ​​տարածք) վերածել մզկիթի՝ մի փոքր սենյակ հատկացնելով քրիստոնեական պաշտամունքի համար: Իրավիճակն ավելի բարդացնելով, պատրիարք Մաշալյանն իր հայտարարությունն արեց թվիթերյան մի շարք գրառումների միջոցով: Զարմանում եմ, թե ինչն էր նրան դրդել օգտագործել Թվիթերը, որպեսզի նման հայտարարություն անի՝ հղի լուրջ հետևանքներով։ &laquo;Սուրբ Սոֆիայի տաճարը պիտի բացվի պաշտամունքի համար&raquo;, ասաց նա՝ նշելով, որ այն բավական մեծ է այդ նպատակի համար՝ մի մասն առաջարկելով քրիստոնյաներին։ &laquo;Թո՛ղ աշխարհը ծափահարի մեր կրոնական խաղաղությունն ու հասունությունը: Թո՛ղ Սուրբ Սոֆիայի տաճարը դառնա մեր դարաշրջանի մարդկության խաղաղության խորհրդանիշ&raquo;։ Այնուհետև պատրիարքը նշեց, որ մարդկությունը աղոթել է այդպիսի միասնության համար և առաջարկեց դա անել միասնաբար՝ Սուրբ Սոֆիայի տաճարի գմբեթի ներքո․ &laquo;Չնայած մեր դավանանքները տարբեր են, բայց մի՞թե մեկ Աստծուն չենք պաշտում&raquo;։ Ըստ նրա՝ հազար տարի լինելով պաշտամունքի տեղ քրիստոնյաների և ևս 500 տարի՝ մահմեդականների համար, Սուրբ Սոֆիայի տաճարը դեմ չէ դրան։ &laquo;Սուրբ Սոֆիայի տաճարը կառուցվել է տասը հազար բանվորների աշխատանքով՝ աստղաբաշխական ծախսերով&raquo;, ասաց նա՝ մատնանշելով, որ ավելի քան 500 տարի շարունակ պաշտամունքի այս շինության վրա բազմաթիվ վերանորոգումներ են իրականացվել Ֆաթիհ Սուլթանի հիմնադրամի կողմից: Նա շեշտեց, որ նրանց նպատակն էր այն պահպանել որպես պաշտամունքի վայր, և &laquo;ոչ թե միայն թանգարան&raquo;: Նա ասաց, որ դա ավելի հարմար կլինի որպես պաշտամունքի վայր, որտեղ հավատացյալները կարող էին ծնկաչոք աղոթել, քան որպես զբոսաշրջային վայր՝ լեցուն շտապող այցելուներով&raquo;։ Թուրքական լրատվամիջոցները անմիջապես հրապարակեցին պատրիարքի հայտարարությունը: Պատրիարքի միամիտ առաջարկությանն առաջինը կոշտ արձագանքեց &laquo;Ազգայնական շարժում&raquo; կուսակցության առաջնորդ Դևլեթ Բահչելին, ծաղրելով այն միտքը, թե &laquo;Սուրբ Սոֆիայի տաճարը ուրբաթ օրը մզկիթ է, իսկ կիրակի՝ եկեղեցի&raquo;։ Սուրբ Սոֆիայի տաճարը առավել կարևոր կրոնական վայրերից մեկն է, հատկապես հույների համար։ Տաճարը կառուցվել է 537 թվականին Բյուզանդական կայսրության կողմից։ Այն աշխարհի ամենամեծ շինությունն էր և իր ժամանակի ինժեներական մտքի հրաշալիք։ Սուրբ Սոֆիայի տաճարը 1453 թվականին վերածվել է կայսերական մզկիթի՝ օսմանցիների կողմից Կոստանդնուպոլսի (այժմ՝ Ստամբուլ) գրավումից հետո։ Այնուհետև մզկիթը Աթաթուրքի հրամանով 1935 թվականին վերափոխվել է թանգարանի: Հետաքրքիր պատմական հայկական դրվագ կա կապված Սուրբ Սոֆիայի տաճարի հետ։ Ըստ Վիքիպեդիայի՝ &laquo;989 թվականի հոկտեմբերի 25-ի մեծ երկրաշարժից հետո, որի արդյունքում փլուզվել է արևմտյան գմբեթի կամարը, կայսր Վասիլ Բ-ն խնդրել է հայ ճարտարապետ Տրդատին, որը Անիի և Արգինայի տաճարների ստեղծողն է, ղեկավարել վերանորոգման աշխատանքները․․․․ Հասցված վնասն այնքան մեծ էր, որ պահանջվեց վեց տարի վերանորոգման և վերակառուցման համար. եկեղեցին վերաբացվեց 994 թ․ մայիսի 13-ին&raquo;: Ուզում ենք եզրափակել՝ մեր հույն բարեկամներին վստահեցնելով, որ Հայոց պատրիարքի տհաճ հայտարարությունը չի ներկայացնում հայ ժողովրդի ցանկությունները:</p> <p>Հարութ Սասունյան &laquo;Կալիֆորնիա Կուրիեր&raquo; թերթի հրատարակիչ և խմբագիր</p> <p>Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի</p> <p>Աղբյուրը՝ Artsakhpress</p> <p>Կայքը՝ Generalnews.am</p>